Thông điệp từ cơn sốt giá vàng

Mấy ngày qua, thị trường vàng vẫn nóng bỏng, gây bao thảng thốt và những buồn, vui khác nhau. Người cười, kẻ khóc, song những thông điệp mà cơn sốt giá vàng đưa lại là đáng suy ngẫm… “Làm giá” trên thị trường vàng
 
Hiếm có sự cào bằng giá cả vàng giữa các thị trường, kể cả khi kinh doanh vàng trên mạng, do những chi phí trực tiếp gắn với các thao tác kỹ thuật, phí quản lý và các khoản chi phí vận chuyển, phân phối, bảo quản vàng vật chất…

Sự chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới thường trở thành động lực kích hoạt hoặc dập tắt các động lực đầu tư, cũng như làm bùng lên các hoạt động đầu cơ, nhân bội những hành vi bột phát và tâm lý đám đông. Quy mô và tầm ảnh hưởng của chúng có thể vượt tầm kiểm soát và gây hệ lụy to lớn không chỉ cho nhà đầu tư mà còn cho sự ổn định chung của nền kinh tế và hiệu quả của chính sách quản lý của Nhà nước.

Theo quan sát thị trường, sự chênh lệch giá vàng trong và ngoài nước hiện tại khoảng 15 USD/lượng vàng (khoảng 200.000 - 300.000 đồng) là mức hợp lý cho những chi phí nêu trên và do đó không tạo ra những cơn sốt vàng hay các hoạt động buôn lậu, đầu cơ trong giả định có sự liên thông trực tiếp thị trường trong và ngoài nước, tức không có sự cấm đoán xuất hay nhập khẩu vàng nào từ phía cơ quan chức năng nhà nước.
 
Nếu giá vàng biến thiên chóng mặt nhiều lần hơn và với mức vượt xa động thái chung của vàng thế giới; nếu sự chênh lệch giá vàng trong nước với nước ngoài này vượt xa khoảng cách 15 USD nêu trên; và nếu có sự giãn cách lớn giữa giá niêm yết mua và bán của doanh nghiệp kinh doanh vàng là 3 dấu hiệu điển hình đồng nghĩa với hiện tượng thị trường vàng trong nước đang bị làm giá, bị lũng đoạn và đầu cơ có tổ chức, với những hệ quả luôn là người dân và nhà nước bị thiệt lớn nhất và cuối cùng.

“Đọc vị” và ngăn chặn hiện tượng “làm giá” và lũng đoạn thị trường vàng trong nước không quá khó; cái khó là việc vượt qua lợi ích nhóm và lợi ích đặc quyền, cũng như giảm thiểu sự lạm dụng quyền lực cho những mục tiêu ích kỷ của ai đó có liên quan…

Cân đối cung - cầu vàng
 
Chỉ một tuyên bố cấp hạn ngạch cho nhập khẩu vàng thôi cũng đủ sức hạ sốt giá vàng hàng trăm USD/lượng, vượt xa nhiều lần mức lợi nhuận thông thường của kinh doanh vàng trong bối cảnh bình thường như nêu trên. Rõ ràng đó là điều không bình thường trong quản lý vàng ở Việt Nam.

Và đó cũng là minh chứng cho yêu cầu sớm tạo đột phá thực sự để hoàn thiện thể chế, trước hết là thể chế kinh tế thị trường ở Việt Nam theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI và Nghị quyết 11 của Chính phủ.

Chậm trễ trong cấp hạn ngạch hoặc kéo dài kiểm soát nhập khẩu vàng không chỉ là biểu hiện phản ứng chính sách thiếu nhạy bén của cơ quan chức năng trước những biến động nhanh chóng thị trường, mà nó có thể đơn thuần là do định kiến chạy theo thành tích giảm nhập siêu bất chấp hiệu quả tổng thể.

Người ta có thể khuyến khích xuất vàng (dù lợi nhuận thấp) và hạn chế nhập vàng (dù thiệt hại chung, nhất là từ biến động giá cả do tâm lý và các cơn sốt bất thường là rất lớn, khó đo lường được) để giảm nhập siêu thuần túy như là mục đích tự thân hay bị chi phối trực tiếp bởi lợi ích cục bộ, ngắn hạn “ăn theo”, gắn với sự lựa chọn chính sách này.
 
Nghịch lý là ở chỗ, trong khi nhập khẩu vàng bị hạn chế bởi cơ chế hạn ngạch khắt khe hình thức thì cửa xuất khẩu vàng lại gần như bỏ ngỏ. Vàng nguyên liệu bị cấm xuất khẩu, nhưng doanh nghiệp vẫn có thể xuất nữ trang trá hình và hưởng thuế suất 0% - 10%. Và rõ ràng, cửa nhập vàng bị khống chế đã bị vô hiệu hóa, như cảnh “Đười ươi giữ ống” và thậm chí “vô tình hay cố ý” tiếp tay cho buôn lậu và đầu cơ…

Cần phân biệt vàng với các hàng hóa thông thường khác. Vàng là hàng hóa đặc biệt, bởi vàng vừa là hàng hóa - thành phẩm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng hàng trang sức và nguyên liệu đáp ứng nhu cầu sản xuất – kỹ thuật, vàng vừa có chức năng của tiền tệ - dù chưa đầy đủ do, ngoài chức năng thước đo giá trị và cất trữ kể trên, nó bị hạn chế các chức năng lưu thông và thanh toán trên phạm vi quốc gia cũng như quốc tế.

Vì vậy, sự đủ đầy của vàng và sự cân đối cung - cầu về vàng trên thị trường trong nước có tác dụng đặc biệt quan trọng bảo đảm sự ổn định và vận hành trơn tru các quan hệ hàng - tiền trong đời sống kinh tế - xã hội. Điều này cũng có nghĩa là bất kỳ hành vi cấm đoán nào có tính chủ quan đều có thể làm ách tắc sự vận hành này, do đó gây ra những hệ quả nhiều mặt nguy hại cho quốc gia và mỗi doanh nghiệp, người dân.

Mặt khác, cũng vì vàng là tiền, nên cần hạn chế gắt gao các hoạt động đầu cơ vàng, kể cả tín dụng bằng vàng và các đòn bẩy tài chính liên quan đến vàng với mục tiêu đầu cơ - điều không chỉ mang lại rủi ro cao cho ngân hàng, người vay mà còn cho cả chính sách tiền tệ của Chính phủ.
 

TS NGUYỄN MINH PHONG

(Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội)

(Báo SÀI GÒN GIẢI PHÓNG)

Các tin mới hơn:

• “Nên giữ một mức chênh giá vàng đủ lớn”
  Bắt đầu từ 28/3/2013, đến nay hoạt động đấu thầu vàng miếng của Ngân hàng Nhà nước đã đi được một quãng đường dài. Tuy nhiên, một trong những yêu cầu đề ra là thu hẹp chênh lệch giá vàng trong nước so với thế giới vẫn chưa thực hiện được.
   (11/07/2013)
• Hậu tất toán, ngân hàng vẫn nhộn nhịp đấu thầu vàng
  Ngân hàng Nhà nước bán hết sạch cả 26.000 lượng chào ra sáng nay, khi sự có mặt của giới ngân hàng chiếm số đông trong phòng đấu thầu.
   (11/07/2013)
• Đấu thầu vàng: Càng bán, càng lãi, càng lo
  Sẽ còn bán được bao nhiêu là câu hỏi lớn khi nhu cầu thị trường vàng vẫn đang như “thùng không đáy”...
   (10/07/2013)
• Người vay vàng khốn đốn
  Khách hàng vay vàng đang khốn đốn khi rơi vào tình cảnh bị ngân hàng ép chuyển đổi khoản nợ sang tiền đồng trong bối cảnh giá vàng trong nước cao hơn giá thế giới một cách bất thường.
   (10/07/2013)
• Rơi thẳng đứng, vàng SJC chỉ còn 35,5 triệu đồng
  Sáng 28/6, giá vàng trong nước tiếp tục giảm thêm 1,15 triệu đồng mỗi lượng so với chốt phiên trước. Tổng cộng trong năm phiên gần đây, thương hiệu SJC đã để mất 2,9 triệu đồng mỗi lượng.
   (28/06/2013)

Các tin đã đưa:

• "Cuộc chơi" với vàng: Lợi đơn, thiệt kép
  Giá vàng trong nước ngày 11.8 lại nhích lên 44,95 – 45 triệu đồng/lượng mua vào và 45,45 – 45,50 triệu đồng/lượng bán ra do giá vàng thế giới trong phiên ngày 10.8 đã có lúc vượt mốc 1.800USD/ounce.
   (16/08/2011)
• Nghìn lẻ một lý do nhà đầu tư “đổ xô” vào vàng
  "Chúng tôi vẫn đang thuyết phục mọi người đưa vàng vào danh mục đầu tư của họ như một phần của chiến lược đa dạng hóa các mặt hàng", Katherine Klingensmith, chiến lược gia thuộc hãng UBS Wealth Management Research, cho hay.
   (15/08/2011)
• Câu chuyện quản lý: Vàng và... trách nhiệm công dân
  Bởi, vàng là một dạng vật chất, một thứ kim loại quý hiếm được mua bán trên thị trường còn "trách nhiệm công dân" lại là một phạm trù mang tính đạo đức xã hội, tồn tại bên trong mỗi con người. Vàng được coi là hàng hóa còn "trách nhiệm công dân" lại là thứ chẳng thể đưa ra để bán - mua.
   (15/08/2011)
• Cách nào quản được thị trường vàng?
   Hiện giá vàng do các doanh nghiệp kinh doanh vàng tự quyết định. Đây có phải là nguyên nhân khiến thị trường vàng “điên loạn” như vừa qua? Cách nào ổn định thị trường vàng, Nhà nước có nên can thiệp và quản giá vàng, để tránh việc đầu cơ, chi phối giá vàng của các đại gia?
   (15/08/2011)
• Bất ổn quản lý thị trường vàng
  Trước mắt, toàn xã hội phải bù đắp 100 triệu USD cho việc nhập khẩu 5 tấn vàng và nhiều khả năng tăng lên 200 triệu USD nếu số vàng nhập khẩu lên 10 tấn như kế hoạch.
   (12/08/2011)