Khám phá đá quý (Phần 2)

Trong lịch sử thì tất cả các loại đá quý được đánh giá bằng mắt thường. Hệ thống GIA đưa vào sử dụng thang đánh giá độ trong suốt của kim cương với độ phóng đại 10 lần. Các loại đá quý khác hiện nay vẫn được xếp hạng bằng cách quan sát bằng mắt thường (đạt độ thấu sáng 20/20).

Four C’s (color – màu sắc, cut - chế tác, clarity -độ trong suốt và carat) là những tiêu chuẩn được đưa vào sử dụng nhằm giúp người tiêu dùng biết được những yếu tố chủ yếu để đánh giá một viên kim cương, Với một số điều chỉnh thêm vào, các tiêu chuẩn này còn rất hữu ích trong việc đánh giá các loại đá quý khác. chúng có mức độ quan trọng không giống nhau khi đánh giá đá quý có màu và đá quý không màu. Đối với kim cương, hình dạng là yếu tố quan trọng nhất, sau đó đến độ trong suốt và màu sắc. Kim cương có khả năng bắt sáng và tán sắc ánh sáng thành những dải màu cầu vồng. Các góc cạnh trên viên kim cương khúc xạ ánh sáng thành muôn vàn điểm sáng lấp lánh và cả khối kim cương toả sáng rực rỡ dưới ánh mắt người quan sát. Kim cương dưới dạng tinh thể thô không có các đặc điểm tuyệt vời trên, nó đòi hỏi quá trình mài dũa và tân trang kim cương, đó chính là quá trình chế tác (cut). Đối với đá quý có màu, bao gồm cả kim cương màu tiêu chuẩn chủ yếu để đánh giá chất lượng của chúng chính là độ tinh khiết và màu sắc của viên đá.

Đặc trưng vật lý làm nên giá trị của một viên đá quý có màu là màu sắc của nó, thấp hơn một chút là độ tinh khiết, trình độ chế tác, những hiệu ứng ánh sáng độc đáo xảy ra bên trong khối đá quý như là hiện tượng phân màu, và hiệu ứng ánh sáng hình sao(asteria). Thí dụ, người Hy lạp đánh giá rất cao hiệu ứng asteria của đá quý và so sánh nó với vẻ đẹp của tình yêu. Theo truyền thuyết, công chúa Helen của thành Troy đã mang một viên đá quý hình sao trên cổ.

Những viên đá quý trong lịch sử được xếp vào hai hạng. Do những hệ thống xếp hạng thường thay đổi theo thời gian và không gian giống nhau ở mỗi vùng trên thế giới, rất khó để đánh giá chính xác giá trị của một viên đá quý.

Trừ kim cương, hồng ngọc, ngọc lục bảo, ngọc trai và ngọc mắt mèo (opal) được xếp vào hạng nhất. Cùng với sự phát hiện ra một lượng lớn thạch anh tím (amethyst) ở Brazil vào thế kỷ XIX, thì thạch anh tím cũng được xếp vào loại này, giống như trong thời hy lạp cổ đại. Thậm trí trong các thế kỷ trước các loại đá cứng như aquamarine, peridot hay mắt mèo cũng trở lên khá phổ biến và gần như cũng được xếp vào hạng A.

Ngày ngay, hệ thống xếp hạng như vậy không còn được sử dụng trong các đồ trang sức đắt giá và giá trị của nó phụ thuộc vào danh tiếng của người chế tác ra nó, xu hướng thời trang, nhu cầu thị trường, kỹ thuật, chế tác... Tuy nhiên, kim cương, hồng ngọc, bích ngọc vẫn luôn giữ được giá trị vượt trội so với nhiều loại đá quý khác.

Hiện nay, các loại đá quý kì lạ và hiếm gặp, bao gồm adalusite, axinite, cassiterite, clinohumite và bixbite là loại đá rât hiếm khi xuất hiện trong thế giới đá quý và rất khó để nhận ra ngoại trừ các nhà chuyên môn.

Giá của đá quý có thể giao động rất lớn (như giá của tanzanite thời gian vừa qua), hoặc có thể hoàn toàn bình ổn(nhưn giá kim cương). Một cách tổng quát thì giá mỗi carat của một viên đá quý lớn thì cao hơn giá một carat của viên nhỏ hơn. Nhưng sự nổi tiếng về kích thước của viên đá lại có thể ảnh hưởng lớn đến giá trị của nó.

(Theo Thoitrangvang)