Khám phá đá quý (Phần 3)

Trong 2 thập niên cuối thê skỷ trước đã có rất nhiều kỹ thuật xếp hạng đá quý được phát minh. Có nhiều phòng nghiên cứu đưa ra các thang đánh giá kim cương , tuy nhiên vẫn chưa có nhiều hệ thống nào được áo cụng rộng rãi cho đá quý có màu ngoại trừ hệ thống đánh giá chất lượng của Phòng thí nghiệm Đá quý Mỹ (AGL).

Mỗi phòng thí nghiệm có một phương pháp khác nhau để xác định chất lượng đá quý. Bởi vậy, có khi một viên đá quý lại được xếp vào 2 loại khác nhau bởi 2 phòng thí nghiệm, hoặc đôi khi chuyên gia này kết luận một viên “chưa được tinh luyện”, trong khi chuyên gia khẳng định nó đã được “nhiệt luyện”.

Để giảm thiểu những nhận định sai lệch trên, bảy phòng nghiên cứu đá quý uy tín nhất, bao gồm AGTA- GTL(New York), CISGEM (Milano), GAAJ= ZENHOKYO(Tokyo), GIA(Carlsbad), GIT (Băng kok), Gubelin (Lucerne) và SSEF (Basel) đã hợp tác với nhau cho ra đời Uỷ ban thống nhất thí nghiệm đá quý (LMHC), đưa vào áp dụng những tiêu chuẩn ghi chép báo cáo và thống nhất các phương pháp phân tích kết quả. Tuy nhiên mỗi quốc gia lại có một cách nhìn nhận truyền thống khác nhau về giá trị của các loại đá quý, hay nói cách khác, chúng đóng một vai trò không giống nhau trong nền văn hoá của mỗi đất nước. Hơn nữa việc xác định những giá trị văn hoá của một quốc gia dĩ nhiên là khó hơn nhiều so với xác định giá trị một viên đá quý.

IV. MÀU SẮC CỦA ĐÁ QUÝ

Màu sắc là đặc trưng dễ thấy nhất và cũng là hấp dẫn nhất của đá quý. Màu sắc của đá quý cũng tuỳ thuộc vào khả năng thấu sáng tự nhiên của loại chất liệu làm nên nó. Ánh sáng ngày hay còn gọi là ánh sáng trắng, là sự kết hợp của nhiều ánh đơn sắc khác nhau. Khi ánh sáng chiếu xuyên qua vật liệu, một số tia đơn sắc có thể bị giữ lại trong khi tia màu đỏ đi qua được thoát ra khỏi khối cấu trúc đá quý để đập vào mắt chúng ta. Một viên hồng ngọc sở dĩ có màu đỏ là vì nó hấp thụ hầu hết tia đơn sắc khác của ánh sáng trằng, trừ tia màu đỏ và tương tự đối với các màu sắc khác.

Cùng một loại vật liệu nhưng lại có thể tạo ra những màu sắc khác nhau. Ví dụ, hồng ngọc và bích ngọc có chung thành phần hoá học(đều có nguồn gốc corundum) nhưng lại có màu khác nhau. Thậm tri, một viên đá thôi cũng có thể phô diễn nhiều màu sắc khác biệt: Ngọc bích phát ra nhiều cung bậc khác nhau của ánh sáng màu hồng và màu xanh dương, những viên bích ngọc cực kỳ quý hiếm có thể phát ra những dãy sáng rộng từ màu vàng đến màu hồng cam, còn những viên đá như vậy được gọi với tên “Padparadscha sapphire”.

Những màu sắc khác nhau đó phụ thuộc vào cấu trúc nguyên tử của đá quý. Mặc dù hai viên đá có thể có cùng thành phần hoá học, nhưng chúng lại không hoàn toàn giống nhau. Khi thay thế một nguyên tử vật chất này bằng một nguyên tử khác, dù tỉ lệ thay thế chỉ chiếm một phần triệu, cũng đủ gây nên sự thay đổi của màu sắc của cả khối vật liệu mà sau khi gọt giũa, chúng phát sáng lấp lánh và ta gọilà tính không tinh khiết của đá quý và là nguyên nhân chủ yếu của những sắc màu khác biệt của mỗi loại đá.

Thí dụ, chất liệu beryl, vốn dĩ không có màu nếu ở dạng tinh khiết nguyên thuỷ, nhưng khi được pha thêm chromium, nó trở thành lục bảo ngọc. Và nếu kết hợp với sắt , nó lại trở thành ngọc xanh biển (aquamarine).

Do vậy, người ta áp dụng các tính chất này vào kỹ thuật chế tạo và chế tác đá quý, tạo ranhiều màu sắc phong phú khác nhau và thậm chí khác biệt hoàn toàn so với màu sắc của đá quý tự nhiên.

(Theo Thoitrangvang)